B2 – Piarres Larzabal, Hiru ziren (hirugarren zatia)

III

LETXERO, BENAT, RANTXERO, BENITA

LETXERO .- Ha, gazte!… Zer hu Wisky xorta batek izitzen ?… Ez bahaiz wisky xorta baten jasateko on, habil etxerat… Habil etxerat …! Horretako ez bahaiz, hobe huen hire etxetik ez mugitu… Nik ez zakiat zertarat jiten diren Ameriketarat euskaldun gazteak!
BEÑAT .- Zertarat ? Zu jin zinen bezala, artzaingotik diru pozi baten egiterat, dudarik gabe!
LETXERO .- Dirua, dirua!… Ez duka orduan ikusten ardien prezioak beti beheiti ari direla?… Mendian pekatuko dukalarik, bakarrik han nonbait galdua, zazpi aldiz oraino, nik erabili gogoeta berak eginen dituk!… Zertarat jin haizen honat!… Zerendako ez haizen han berean, zerbait lani lotu… Sinets nazak, gazte!
BEÑAT .- Eni eman kontseilua, zerendako ez zenuen zuhaurk segitu ?… Nolaz gelditu zira hemen ?
LETXERO .- Ha, gazte!… ainitz honat jin eskualdunen istorioa, eta enea, berdin dituk… Jin nindian, bortz, sei urteren, hamar urteren buruan gehienik, etxerat berriz itzultzeko xedearekin. Baina itzultzeko urteak jin zirelarik, beti urte bat gehiago hobe nuela hemen etsitzea, pentsatzen nuen, holako edo holako afera on baten erreusitzeko… Eta, emeki emeki, urteak joan dituk… Eta ni beti hemen!… Sinets nazak, gazte!… Har-zak xedea, bortz sei urteren buruan, gertatzen dena gerta, etxerat itzultzeko… Eta, tenorea jitean, ez hadila egun bat gehiago hemen zahar.
BEÑAT.- Orain, zertarik bizi zira?
LETXERO .- Ni letxero nuk, eta hau rantxero… Mendia on duk gazteentzat, baina zahartuz geroz, izterrek toki leunak nahi ditie.
RANTXERO .- Bai, mendia, orain fitsik ez duk… Orain binaka dituk, eta mendi zolan han dira beren “rulota”, radio eta su-gazarekin… Ez zuan hola to, gure denboran!
LETXERO .- Hire denboraz hiza arrangura ? Zer erran hezake ene denboraz ? Guk, etsai ginitian, ez bakarrik otso-kujoteak, gatu-basa eta sugeak… ez bakarrik eritasunak… baina denak baino tzarrago, bakeroak… (Errabiarekin) Bakero madarikatu ustelak!
RANTXERO .- Konda-ozu honi ere, behin zer egin zautzuten!
BENITA .- Bon, ni, Gabriela zer bilakatzen den, ikusterat noa. (Jalitzen da)
LETXERO .- Zer duzu ?… Sobera ezagutzen ene istorioa ? Berdin du… (Beñati) Bakeroak, behizainak dituk… Hastapen haietan, ez zuan behi artalderik hemengo mendietan, baina bakarrik ardi artaldeak… Behiak muntatu eta, hasi zituian kalapitak, artzain eta bakeroen artean, bazka-lekuen gainetik… Batzuk eta bestek, bazka-leku berak nahiz. Behin, ene kanporat jin zituian, bi bakero, ene ardiak ziren tokitik alda nitzan lehenbailehen, behiak behar zituztela han ezarri… Ezetz, ez nituela ardiak handik aldatuko. Lotu gintuan kalapitan. Badakika zer egin zautaten ? Hartu… Kristo bezala, arbola bati estekatu, eta han utzi… Eta, ene bi zakurrei, ene kanpoko bi untzi buztanetik estekatu eta deabruetarat igorri haiek eta heiekin ene bi mila ardiak.
Gau bat eta egun bat, han egon ninduan estekatua, kanperoak atzeman artio, kordez kolpatua, ahuldua, salbu hi eta, ene beharrez galtzak oratuak… Huuu, bakero zikinak!…

Hiru ziren
Piarres Larzabal
(Ikasek moldatua)