A2 – Irulegiko eskua

Irulegiko Eskua objektu arkeologikoa da, Nafarroako Irulegi mendian aurkitua. Burdin Arokoa da eta baskoien mintzairaren hitzak dituela uste dute zenbait adituk, testuaren lehen hitza Sorioneku gisa interpretatu baitute. Uste da, etxe sartzean ezarria zorte ona emateko edo agurtzeko erabilia.
Mattin Aiestaran arkeologoaren taldeko Leire Malkorrak aurkitu zuen brontzezko pieza, 2021eko ekainaren 18an. Artean, esku forma zuela jakin gabe ere, garrantzizkoa izan zitekeela pentsatuz, ingurua kontu handiz garbitu zuten eta prozesua filmatu.
2021eko uztailaren 13an, eskua Nafarroako Gobernuko agintarien ardurapean gelditu zen, indusketako beste pieza batzuekin batera, nehork jakin gabe idazkunik bazuela.
2022ko urtarrilaren 18an, Carmen Usua zaharberritzaileak garbiketa prozesuan atzeman zuen zerbait bazuela gainean idatzia.
2022ko azaroaren 14an aurkeztu zuten prentsaren aitzinean Nafarroako Gobernuak eta Aranzadi Zientzia Elkarteak.
Pieza brontzezkoa da, 143 mm luze da, 1 mm lodi eta 128 mm zabal; 36 gramoko pisua du. Eskuineko esku baten itxura du, izari naturalekoa, guti gorabehera.
Aditu batzuk oso baikorrak dira aurkikuntza horri dagokionez. Javier Velaza nafar epigrafistak (metaletan eta antzeko materiatan agertzen diren idazkunak aztertzen dituen profesionala) azaldu zuenez, aurkikuntzak espero gabeko bide bat zabaldu zuen, idazkuna garaiko euskaraz idatzia dela zalantza gabekotzat jo baitzuen: «Ezusteko bat dago: lehen hitza sorioneku da, eta, testua transkribatzeko orduan, oso azkar eta garbi irakurri eta interpretatzen da euskaraz dagoela idatzia».
Haatik, aurkikuntzaren lehen unetako baikortasunari uko egin gabe, zuhurtziaz aritzea gomendatu dute hizkuntzalari batzuek. Haien ustez, sorioneku lehen hitza zorioneko dela esateko behar den froga ez dago oraindik.

https://eu.wikipedia.org/wiki/Irulegiko_Eskua