B1 – Balea ihizia Euskal Herrian (bigarren partea)

Ameriketako uretara
XVI. mendetik aitzina gutiago harrapatzen zuten eta, ondorioz, marinelek etxetik gero eta urrunago joan behar izan zuten. Ameriketara joaten hasi ziren. Euskal marinelak Ternuara joan ziren bakailaotara, eta han balea ugari zegoela ikusi zuten. Horrek Euskal Herriko kostaldearen oparotasuna beste bi mendez ziurtatu zuen, nabarmen garatu baitzuen ontzien eta ehunen industria. Ameriketara egindako bidaiak urtebete irauten zuen. Ondorioz, arropa, galduko ez ziren elikagaiak… eta inbertsio handiak behar zituzten.
Donibane Lohizuneko eta Pasaiako portuetatik itsasoratzen ziren Ternuarako eta Labradorrerako bidea egiteko. Han, kostako egoitzetan bizi ohi ziren. Eraikuntza aztarnak eta koipea urtzeko labeak aurkitu dituzte, baita Hego Euskal Herriko galeoi baten arrastoak ere, agian San Joan izenekoarenak. Era horretako baleontziek mila olio upel garraiatzen zituzten, eta 75 bat lagunek osatutako eskifaia izaten zuten, tartean marinelak, langile berezituak, arotzak eta upelgileak. XVIII. mende hasieran 60 baleontzi zeuden Donibane Lohizunen, 3000 tripulatzailerekin, eta Pasaian 41 itsasontzi, 1400 marinelekin. Une batetik goiti, beste nazio batzuk ere balearekiko interesa agertzen hasi ziren. Esperientzia handiko euskal marinelak kontratatu zituzten ehiza teknikak irakasteko, baina gero kanporatu egin zituzten, Groenlandian arrantzatzea debekatuta.
Orduan hasi zen Euskal Herriko balea industriaren gainbehera. XVIII. mende hasieran, Pasaia zen jarduera honi bizirik eusten zion azken euskal portua.

Balea ehiza Euskal Herrian 

Donostiako Aquarium eta Biarritzeko Akuarioa
(Ikasek moldatua)