B2 – Eskola eta euskara 1980ko hamarkadan

Haurrak ikastolan ditut, eskola “euskaldun eta herritarrean”. Horretaz harro naizela aitortu behar dut, ene haurrek euskaraz ikasiko dutelako, bai eta Euskal Herriaz, geografiaz, historiaz, literaturaz, musikaz, ohidurez, denaz.
Nihaur eta belaunaldiko gehienak ez ginen euskal eskolan ibili, ikastolak guti ziren eta herri ttipietatik urrun. Etxen aita-amek kemenik eta segurtamenik aski sentitu zuten euskara transmititzeko.
Gai sentitu ziren horretarako, borondatez, eta, noizbehinka, larderiaz edo mehatxuz.
Arberoa aldean deseuskalduntze azeleratua gertatu zen 1970-1990 hamarkadetan.
Etxe gehienetan hizkuntza ez zen transmititzen. Gehienek ez genuen ideiarik nor ziren
Bernat Etxepare eta Iparragirre, ez eta auzo herriko Itxaro Borda ere. Xuxen non mugatzen zen gure herria ez genuen erraten ahal, euskaraz nola idatz ez genekien.
Etxen aita-amen solasei esker zerbait ikasten genuen, eskasa dudarik gabe, Herria astekaria heltzen zitzaigulako, batez ere goizetik arrats Irulegiko Irratia entzuten genuelako eta hortik gure herriko berriak heltzen zitzaizkigun. Frantzia, aldiz, bagenekien ontsa zer zen, nondik nora hedatzen zen, errege izan zirenen izen eta balentriak, Rabelais eta Molièreren obrak landu genituen, Hugoren eta Zolaren entzutea bagenuen; eskolari esker frantses herritar on bilakatu ginen.
Zorionez, etxen eskuratu genuen euskal kultur transmisio partzial horren ondotik,
kolegioko eta lizeoko irakasle batzuei esker begiak ireki genituen. Hego Euskal Herria
ezagutu genuen, antzerkian aritu ginen. Geroago, euskal herritar izatea hautu bilakatu zen.
Ez ditut sekula aski eskertuko gurutzatu nituen jendeak. Jende horien bidez dut ikasi euskal kulturaz dakidan gehiena.
Ene haurrek ez dute bide-xendra ilun eta idor horietan ibili beharrik. Badakit, ikastolara igorriz, transmisio lan hori egiteko ez naizela bakarrik. Argi dago ez duela ikastolak lortuko berak bakarrik euskal herritarrak sortzea. Baina hemen gaindi gaurko egunean frantses kulturak duen lekua eta indarra ikusirik, segur da nihaurrek bakarrik ez dudala lortuko ene aita-amek egin zutenaren erdia ere. Biak gara beharrezkoak.
Hizkuntzarekin batean, euskal kultur edukien transmisioa funtsezkoa da, hizkuntza bera ez baita aski. Ene haurren buru mapak, munduaren kontzepzioa eta erreferentziak haien adinean nituenak baino osatuagoak dira dagoeneko.

                                                         Bea Salaberri
(Ikasek moldatua)