B1 – Mayi Ariztia, ipuin biltzaile oparo bezain ezezaguna

«Oharturik nire haurrak zein prestuki egoten ziren, lorietan, zoratuak, istorio
aditzen, etxeko neskatoek kontatzen zizkiotelarik, gogoratu zitzaidan behar
nituela istorio zahar horiek idatziz eman, beldurrez eta ahantz. Eta gero, nire
haurrek kontatu zizkieten beren haurrei, berek, ttipitan, horren goxoki entzun
zituzten istorio berak. Baziren, franko, neronek, haurrean, aditu nituenak, eta zein gogotik, entzuten nituen berriz! Hola bildu nuen beraz istorio andana bat”.
Marie Diharassarri 1887ko uztailaren 28an sortu zen Sarako Lehetxipia izeneko etxean;
alta, 23 urtetan Ariztia deitura hartu zuen, Pedro Ariztiarekin esposatzean, 1910ean.
«Ariztiak biltzaile etnografo gisa du inportantziarik handiena, uste du Xabier Kalzakorta Deustuko Unibertsitateko irakasle eta ikertzaileak. «Ariztia konturatu zen gauza zoragarri batez: bazirela Saran istorio kontatzaile profesionalak, oso onak. Bere herriko euskaraz bildu zituen kontakizun zoragarriak Ariztiak. Altxorra da alde askotatik: euskararen edertasunagatik, istorioak kontatzeko moduagatik… 50 ipuineko altxorra bildu zuen».
Etnografoek bezain zientifikoki, Ariztiak azaldu zuen ipuin bakoitza nori eta noiz entzun zion. Halaxe azpimarratu du Patxi Zubizarreta idazleak: «Oso ederra da, berak esaten baitu nori eta zein urtetan entzun zion ipuina. Batez ere Josepe Amorena Itsasuko artzaina aipatzen du, eta haren dotorezia; nola egoten ziren liluratuta etxeko lanetan aritu bitartean, baina nola Eguberri bezperetan ere deitzen zioten liluraturik egoten zirelako.
Apezak bultzaturik idazten hasi bazen ere, Ariztiak bazuen garai hartan usaiaz kanpoko alderdi bat, Zubizarretaren arabera: baherik, filtrorik gabeko kontaketa egiten zuela, nonbait: «Ariztiak ez zuen karga ideologikorik, Azkuek, Barandiaranek edo Lafittek eduki zezaketen bezala: entzun bezala idatzi zituen ipuinak, Aita Donostiak bultzatua».

                                                                                                                           https://www.berria.eus/ikasgela/berriak/xehetasuna/maddi-ariztia-ipuin-biltzaile-ezezaguna

   (Ikasek moldatua)